Marmara Denizi’nde Köpek Balığı Var mı?

Marmara Denizi, Türkiye’nin iç denizlerinden biri olarak eşsiz ekosistemiyle dikkat çeker. Karadeniz ile Ege Denizi’ni birbirine bağlayan bu deniz, hem biyolojik çeşitlilik hem de jeopolitik konumu bakımından stratejik öneme sahiptir. Son yıllarda sosyal medyada dolaşan haberler ve amatör videolar, Marmara Denizi’nde köpek balığı görüldüğü yönünde iddialar ortaya koymuştur. Peki, bu iddialar bilimsel verilere dayanıyor mu? Marmara Denizi’nde gerçekten köpek balığı var mı?

Bilim İnsanlarının Değerlendirmeleri

İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi’nden Prof. Dr. Firdevs Saadet Karakulak ve İstanbul Aydın Üniversitesi’nden Dr. Öğr. Üyesi Emre Yemişken gibi uzmanlar, Marmara Denizi’nde köpek balığı popülasyonuyla ilgili çeşitli değerlendirmelerde bulunmuştur. Prof. Dr. Karakulak, bölgedeki köpek balıklarıyla ilgili yakın dönemde yapılmış detaylı bilimsel bir araştırma bulunmadığını belirtirken, balıkçılardan bazı türlerde artış duyumları alındığını ifade etmektedir. Bu gözlemler, bilimsel çalışma olmadan netlik kazanmasa da dikkat çekicidir.

Köpek Balığı Türleri ve Koruma Önlemleri

Dünya genelinde birçok köpek balığı türü, aşırı avlanma nedeniyle “nesli tehlike altında olan türler” listesinde yer almakta ve bu durum Marmara Denizi için de geçerlidir. Türkiye, ekosistemi koruma adına bazı türlerin avlanmasını yasaklamıştır. Örneğin, mahmuzlu camgöz köpek balığı (Squalus acanthias) ve boncuk köpek balığı gibi türlerin avı kesin şekilde yasaklanmış, yasakları ihlal eden balıkçılara ise yüksek para cezaları uygulanmaktadır.

Buna ek olarak, 2020–2021 yılları arasında yaşanan COVID-19 pandemisi ve müsilaj (deniz salyası) sorunu, Marmara’da balıkçılık faaliyetlerini kısmen yavaşlatmıştır. Bu da deniz canlılarının üreme ve göç döngüsünde olumlu etki yaratmış olabilir. Nitekim bazı balıkçılar, geçmişte uzun yıllar görülmeyen fener balığı gibi nadir türlerin yeniden yüzeye çıktığını rapor etmiştir.

Balıkçı Gözlemleri ve Video Kayıtları

Yerel balıkçılar, zaman zaman Marmara Denizi’nde farklı köpek balığı türlerinin görüldüğünü belirtmektedir. 2015 yılında çekilen ve basına yansıyan bir video, Kartal Sahili açıklarında olta ile köpek balığı avlandığını göstermektedir. Bu tür kayıtlar, doğrudan bilimsel kanıt olarak kabul edilmese de deniz canlılarının bölgedeki varlığına dair değerli halk gözlemleridir.

Köpek balıkları, deniz ekosistemlerinin üst düzey yırtıcılarıdır ve ekolojik dengede kritik bir rol oynarlar. Marmara Denizi gibi kapalı ve kirlenmeye açık bir ekosistemde bu türlerin varlığı, deniz sağlığının göstergesi olarak kabul edilebilir. Ancak ekosistemi tehdit eden unsurlar (aşırı kirlilik, kontrolsüz yapılaşma, yasadışı avcılık vb.) göz önünde bulundurulduğunda, koruma çalışmalarının daha da yoğunlaştırılması gerektiği açıktır.

Mevcut bilimsel çalışmalar Marmara Denizi’nde kalıcı ve yoğun bir köpek balığı popülasyonuna işaret etmese de geçmişte olduğu gibi bugün de zaman zaman köpek balıklarının bu bölgede görüldüğü anlaşılmaktadır. Hem ekosistemdeki olası değişimlerin hem de insan etkilerinin daha iyi anlaşılabilmesi için Marmara Denizi’nde daha kapsamlı ve sürekli biyolojik araştırmalar yapılması gerekmektedir. Bu sayede hem deniz canlılarının korunması hem de kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi sağlanabilir.